Inicjatywy mieszkańców na rzecz budowania dobrobytu w rejonie wileńskim
Budżet partycypacyjny jest ważnym narzędziem demokratycznym zachęcającym mieszkańców rejonu wileńskiego do współpodejmowania decyzji. Ta inicjatywa mera Roberta Duchniewicza po raz pierwszy umożliwiła mieszkańcom naszego rejonu bezpośrednie uczestnictwo w podejmowaniu decyzji o podziale funduszy samorządowych i wdrażaniu ważnych projektów.
Po raz pierwszy nasi mieszkańcy w sposób bezpośredni współdecydowali o podziale środków samorządowych. Budżet partycypacyjny w roku 2024 wyniósł 100 000 euro, w tym 15 200 euro skierowano na inicjatywy uczniowskie. Mieszkańcy zgłaszali pomysły i głosowali zarówno online, jak i w siedzibie samorządu. Spośród 20 zgłoszonych propozycji pod głosowanie poddano 16 projektów, swoje głosy oddały 1 303 osoby.
Zatwierdzono trzy projekty:
- stworzenie niezbędnej małej architektury we wsi Ławaryszki;
- plac wyposażony w sprzęt do ćwiczeń na świeżym powietrzu i dostosowany do zabaw dla dzieci w Podbrzeziu;
- uporządkowanie i dostosowanie przestrzeni publicznej w Mościszkach do potrzeb miejscowej ludności i celów publicznych.
W 2024 r. wystartował również program uczniowskiego budżetu partycypacyjnego: na realizację inicjatyw uczniowskich 19 szkołom przyznano po 800 euro.
Zorganizowano konkurs Wnieś swój wkład w rozwój rejonu wileńskiego – zgłaszaj swoje pomysły. Nagrody przyznano za najlepsze propozycje dotyczące doskonalenia przestrzeni publicznych i życia codziennego mieszkańców rejonu wileńskiego.
Współpraca międzynarodowa – nowe możliwości dla mieszkańców
W 2024 r. samorząd aktywnie rozwijał współpracę międzynarodową, która otworzyła przed mieszkańcami nowe możliwości w dziedzinach kultury, oświaty, sportu, turystyki, a także do realizacji projektów społecznych. Szczególnie bliskie stosunki nawiązano z gminami Giżycko, Elbląg, Szczytno, Krotoszyn oraz innymi miastami i gminami w Polsce.
Wizyty w rejonie wileńskim złożyły delegacje partnerów, które zaprosiliśmy do udziału w wydarzeniach kulturalnych i oświatowych. Omówiliśmy wspólne inicjatywy, w tym projekty realizowane w ramach programu Interreg VI-A Litwa-Polska. Do Polski z rewizytami udali się również przedstawiciele naszego rejonu. Brali udział w świętach miast partnerskich, spotkaniach, wymianie doświadczeń, umacniając tym samym dwustronną przyjaźń i dialog kulturowy.
W 2024 r. Samorząd Rejonu Wileńskiego działał również na rzecz rozwoju międzynarodowej współpracy w dziedzinie kultury. Uczniowie Szkoły Sztuk Pięknych w Rudominie zorganizowali wystawę swoich prac w Pradze, promując w ten sposób krajobraz wileński i obiekty historyczne. Delegacja z gminy Rzesza wraz z zespołem Jezioranka wzięła udział w tradycyjnym festiwalu gminy Rozogi Pogranicze Kultur. Wydarzenia te były dla artystów i młodzieży świetną okazją zaprezentowania talentów na arenie międzynarodowej.
Samorząd brał również udział w międzynarodowych projektach turystycznych. Lokalna Grupa Działania Rejonu Wileńskiego, we współpracy z partnerami włoskimi i litewskimi, realizowała program Pięć kroków do skutecznego rozwoju turystyki lokalnej, którego celem była wymiana dobrych praktyk w dążeniu do rozwoju turystyki.
Z kolei wizyta w Czechach przyczyniła się do wzmocnienia dziedziny sportu. Przedstawiciele władz samorządowych wzięli udział w meczu rozegranym w ramach Ligi Europy UEFA przez podwileński FK TransINVEST i czeski FK Mlada Boleslav, omówili potencjalne projekty sportowe.
Samorząd stale wzmacnia i rozszerza współpracę z innymi instytucjami w celu rozwiązania aktualnych kwestii i znalezienia skutecznych rozwiązań.
Samorząd Rejonu Wileńskiego jest samorządem pierścieniowym, symbolicznie okalającym stolicę ze wszystkich stron. Mer Robert Duchniewicz, dążąc do nawiązania współpracy celem rozstrzygania kwestii aktualnych zarówno dla mieszkańców rejonu, jak i stolicy, spotkał się z merem Wilna Valdasem Benkunskasem. Merowie poruszyli tematy szczególnie ważne dla mieszkańców: integrację transportu publicznego, możliwości nabywania biletów na przejazd miejskimi autobusami przez mieszkańców rejonu oraz rozwój tras transportu publicznego w rejonie wileńskim.
Zdjęcie: Samorząd Miasta Wilno
W celu zwiększenia bezpieczeństwa i porządku publicznego podpisano umowę z policją. Celem jest nie tylko współpraca, ale także rozwiązywanie problemu niewystarczającej liczby funkcjonariuszy policji w rejonie. Władze samorządu podjęły decyzję o przyznaniu każdemu nowemu funkcjonariuszowi jednorazowej pomocy finansowej w wysokości 10 000 euro. W zamian funkcjonariusze zobowiązują się do nieprzerwanej służby w rejonie wileńskim przez okres 5 lat.
Mer rejonu wileńskiego Robert Duchniewicz, mając na celu rozwiązanie ważnych kwestii związanych z infrastrukturą, zainicjował spotkanie z kierownictwem SA VIA Lietuva, z którym poruszył temat poprawy stanu dróg. W czerwcu przedstawiciele samorządu spotkali się z przedstawicielami SA Kelių priežiūra i Samorządu Rejonu Kowieńskiego, rozmowy dotyczyły konieczności poprawy infrastruktury transportowej i były okazją do wymiany najlepszych praktyk.
Kierownictwo Samorządu Rejonu Wileńskiego spotkało się z przedstawicielami zarządu i kierownictwem spółki Vilniaus vandenys. Tematem przewodnim rozmów było zapewnienie sprawnego rozwoju scentralizowanej gospodarki wodno-ściekowej oraz rozstrzyganie bieżących kwestii w dziedzinie gospodarki wodnej.
Aktywnie poszerzamy sieć partnerów
W 2024 r. nawiązaliśmy nową ważną przyjaźń. Podpisaliśmy umowę o współpracy z Uniwersytetem Wileńskim, która zapewni wzajemnie korzystne i bliższe partnerstwo między samorządem a wileńską Alma Mater w dążeniu do wspólnej realizacji celów w dziedzinie edukacji i samorządu lokalnego.
Współpraca umożliwi realizację wspólnych projektów, wymianę wiedzy, rozwój kompetencji i umiejętności, a zaangażowanie obu stron zwiększy szanse rejonu wileńskiego na rozwój potencjału.
Zdjęcie: Uniwersytet Wileński
Postawiliśmy również na rozwój współpracy w dziedzinie sportu. Na początku 2024 r. Samorząd Rejonu Wileńskiego został udziałowcem klubu piłkarskiego TransINVEST (organizacja pożytku publicznego). Obie strony mają w planach rozwój i promowanie piłki nożnej w rejonie, a także zwiększenie rozpoznawalności klubu i rejonu. Współdziałanie już przynosi efekty: do życia powołano Akademię Piłkarską Rejonu Wileńskiego TransINVEST, do której w chwili obecnej uczęszcza około 200 młodych sportowców z różnych gmin rejonu. Pierwszy stadion klubowy, który powstaje we wsi Halin (gm. Awiżenie), jest kolejnym krokiem milowym na drodze do osiągnięcia wytyczonych celów. Już w 2025 roku zostanie tu zbudowana nowoczesna infrastruktura piłkarska, która istotnie przyczyni się do rozwoju piłki nożnej.
Współpraca, jaką na wiosnę nawiązaliśmy z rejonem rosieńskim, skutecznie przyczynia się do rozwoju turystyki w obu rejonach w dążeniu do tego, by jak najwięcej turystów przybywało i odkrywało wyjątkowe skarby kulturowe, historyczne i przyrodnicze tych obszarów. Centrum Informacji Turystycznej Rejonu Wileńskiego opracowało i uruchomiło 4 trasy turystyczne po naszym rejonie – zorganizowano 10 wycieczek, podczas których ponad 300 uczniów i nauczycieli z rejonu rosieńskiego poznawało najpiękniejsze zakątki rejonu wileńskiego oraz miało możliwość dotknąć kultury i historii rejonu. Pod koniec roku z rewizytą do rejonu rosieńskiego udali się przedstawiciele wspólnot wiejskich z rejonu wileńskiego. W najbliższej przyszłości planowane są różne działania, w tym wycieczki piesze po obu rejonach, wycieczki krajoznawcze i działania mające na celu lepsze poznanie obu rejonów oraz promowanie kontaktów obustronnych.
W 2024 r. dzieliliśmy się dobrymi praktykami w kwestiach ważnych dla mniejszości narodowych. Wiosną odbyliśmy spotkanie z przedstawicielami USA, rozmowy dotyczyły możliwości udziału mniejszości narodowych w życiu społecznym i gospodarczym. Wiele uwagi poświęcono kwestiom ważnym dla mniejszości narodowych i przedstawicieli narodowości zamieszkujących rejon wileński, a także zapewnieniu dla każdego równych praw konstytucyjnych, niezależnie od pochodzenia narodowego, wyznania itp.
Nowa symbolika dla kolejnych gmin podwileńskich
W 2024 r. gminy rejonu wileńskiego kontynuowały prace nad tworzeniem heraldyki lokalnej, własny herb posiada 20 gmin. Nowe godła opracowano dla gmin Mariampol, Pogiry, Rukojnie i Dukszty. Autorem emblematów jest artysta Rolandas Rimkūnas.
Postępują prace nad utworzeniem herbu Bezdan, ruszyły prace projektowe znaku graficznego Szaternik, rozważane jest projektowanie herbu miejscowości leżącej w gminie Niemenczyn.
Herb Dukszt przedstawia złoty dąb z korzeniami na tle czerwonej tarczy – elementy te symbolizują malowniczy krajobraz okolic Dukszt i Dąbrowy Duksztańskiej. Dąb na pół przecina falujące pasemko w kolorze srebrnym, który symbolizuje rzeczułkę Duksztankę, od której pochodzi nazwa wsi. Na wierzchołku dębu umieszczono złotą koronę z krzyżem (korona maryjna) – element ten jest zainspirowany heraldyką zakonu pijarów. W 1743 r. w Duksztach osiedlili się pijarzy, którzy aktywnie działali na rzecz rozwoju oświaty i krzewienia wiary katolickiej.
Za tło herbu Pogir obrano tarczę herbową w kolorze zielonym. Lewa strona w kolorze srebrnym nawiązuje do przepływającej przez Pogiry rzeki Waka. Po prawej stronie tarczy umieszczono gałąź kwitnącej jabłoni w kolorze srebrnym. Kompozycja, jaką tworzą część lewostronna w barwie srebrnej i srebrna gałązka kwitnącej jabłoni w kształcie wygiętego łuku, przypomina literę „P”, pierwszą literę nazwy Pogiry. Z kolei rozkwitająca gałąź jabłoni symbolizuje rozrastającą się i rozwijającą społeczność pogirską.
Srebrna litera „M” w godle Mariampola nawiązuje nie tylko do pierwszej litery nazwy miejscowości, ale także do symbolu maryjnego. Srebrna lilia, jako motyw białej lilii, jest elementem symboliki zakonu marianów. W tradycji chrześcijańskiej lilia jest symbolem niewinności, czystości i światła, które odzwierciedla biały kolor kwiatów. Kwiat lilii symbolizuje ponadto zagrody pielęgnowane przez mieszkańców Mariampola na przestrzeni stuleci. Wijąca się wstęga w kolorze czarnym oznacza rzekę Czernica przepływającą przez Mariampol.
Herb Rukojń przedstawia złotą kolumnę symbolizującą dawną szosę mińską, przy której leży miasteczko Rukojnie, oraz meandrującą srebrną wstęgę nawiązującą do pochodzenia nazwy Rukojnie (nazwa miejscowości pochodzi prawdopodobnie od nazwy przepływającej tu rzeczułki o takiejż nazwie).
Projektowanie uniwersalne i większa dostępność
W 2024 r. Samorząd Rejonu Wileńskiego wdrożył szereg środków w celu zapewnienia dostępności informacji i usług dla wszystkich grup mieszkańców, m. in. projektowanie uniwersalne.
Na stronie internetowej samorządu wdrożono narzędzie Userway, które umożliwia dostosowanie treści do różnych potrzeb użytkowników, m. in. zmianę kontrastu kolorów czy rozmiaru czcionki.
Od 2023 r. posiedzenia Rady są tłumaczone na język migowy, nagrano ponadto materiał wideo o Samorządzie Rejonu Wileńskiego i jego witrynie internetowej. Jesteśmy bodajże jedynym samorządem na Litwie, który posiedzenia Rady transmituje na żywo (za pośrednictwem Facebooka).
Z myślą o osobach mających trudności z czytaniem lub inne potrzeby specjalne opracowano publikacje informacyjne i uruchomiono specjalne sekcje na stronie internetowej – tak, aby informacje były bardziej dostępne i zrozumiałe dla każdego.
Działania te przyczyniają się do realizacji celu, jakim jest stworzenie środowiska sprzyjającego integracji społecznej, dostępnego dla wszystkich mieszkańców i uwzględniającego różne potrzeby.
Spotkania z mieszkańcami i społecznościami: aktywny dialog i współpraca
W rejonie wileńskim ogłoszono stan wyjątkowy z powodu skutków burzy.
W 2024 r. Samorząd Rejonu Wileńskiego zorganizował szereg spotkań z mieszkańcami, angażując ich do współdecydowania w sprawach ważnych. Spotkania były dla mieszkańców świetną okazją, by zaprezentować swoje stanowisko, a dla przedstawicieli samorządu z kolei – lepiej zrozumieć potrzeby mieszkańców i wspólnie poszukiwać konstruktywnych rozwiązań.
Z powodu skutków burzy w rejonie wileńskim ogłoszono stan wyjątkowy. Przedstawiciele samorządu aktywnie spotykali się z mieszkańcami, głównym tematem rozmów było przywrócenie dostaw energii elektrycznej po zakłóceniach spowodowanych przez burzę. Mieszkańcy byli na bieżąco informowani o przebiegu prac nad przywróceniem dostaw prądu, działaniach powołanych zespołów itd.
Odbyły się również spotkania z mieszkańcami Skojdziszek i Rudomina, z którymi omówiono problem odoru generowanego przez spółki lokalne i możliwego naruszenia zasad ochrony środowiska. Wysłuchano zażaleń mieszkańców, omówiono możliwe rozwiązania w celu zapewnienia czystych i komfortowych warunków życia.
Samorząd Rejonu Wileńskiego organizował w 2024 r. spotkania z młodzieżą, zachęcając ją do prezentowania postaw obywatelskich i angażowania się w procesy samorządowe. Uczniowie klas 8. z Gimnazjum im. Wielkiego Księcia Litewskiego Olgierda w Mejszagole i Szkoły Podstawowej w Bujwidziszkach odwiedzili Samorząd Rejonu Wileńskiego, zostali zapoznani z działalnością samorządu lokalnego, procesem decyzyjnym oraz organizacją posiedzeń Rady, spotkali się ponadto z merem i radnym.
Rozwój i digitalizacja procesów
Digitalizacja jest wyrazem postępu umożliwiającym organizacjom bardziej wydajną działalność, poprawę jakości usług i zaspokojenie zmieniających się potrzeb użytkowników.
W 2024 r. Samorząd Rejonu Wileńskiego uruchomił dodatkowy sposób świadczenia pomocy prawnej – odtąd mieszkańcy mogą bezpośrednio kontaktować się z prawnikami samorządu i uzyskać poradę drogą elektroniczną.
W 2024 r. opracowano mapę opłat infrastrukturalnych, za pomocą, której mieszkańcy, inwestorzy, deweloperzy i inne strony zainteresowane mogą samodzielnie obliczyć szacunkową wysokość ww. opłaty za realizację planowanego projektu na terytorium rejonu.
Jest to nowoczesne narzędzie w ramach systemu zarządzania samorządem, które umożliwia samodzielne, szybkie i wygodne oszacowanie wkładu własnego. Rozwiązanie to sprzyja lepszemu planowaniu budżetu i podejmowaniu uzasadnionych decyzji.
Co nas czeka w 2025 roku?
W 2025 roku samorząd nadal będzie zachęcać mieszkańców do wspólnego podejmowania decyzji w ramach budżetu partycypacyjnego. Na finansowanie projektów, tych mniejszych i większych, przeznaczy ponad 170 000 euro. 20 000 euro – tyle z kolei ma wynieść osobny budżet uczniowski, który otworzy przed uczniami jeszcze większe możliwości przyczynienia się do poprawy ich środowiska szkolnego. Szkoły podwileńskie wykazują coraz większe zainteresowanie uczniowskim budżetem partycypacyjnym.
Samorząd nieustannie poszerza sieć partnerów za granicą, w planach jest m. in. zacieśnienie współpracy z regionami m. in. w Polsce i na Ukrainie. To szansa na wymianę najlepszych praktyk, organizowanie wspólnych wydarzeń i wdrażanie projektów oświatowych, kulturalnych, sportowych i turystycznych.
Samorząd niezmiennie będzie czuwać nad sprawami ważnymi dla mieszkańców, organizować spotkania z merem i innymi przedstawicielami władz. Więcej uwagi doczeka się dziedzina porządku publicznego, współpraca z policją i funkcjonariuszami służb zapewniającymi porządek publiczny.
Postępuje również proces tworzenia heraldyki rejonowej – w 2025 r. planowane jest opracowanie nowych herbów dla kolejnych miejscowości podwileńskich, utrwalając w ten sposób ich historię i tożsamość.
