We wsi Rudowsie (rej. wileński) zrealizowano wyjątkowy konkurs architektoniczny, którego rezultatem stała się przestrzeń rekreacyjna i wypoczynkowa „Dziedziniec dziecięcy”. Zadanie konkursowe zostało opracowane wspólnie z lokalnymi dziećmi i młodzieżą, którzy następnie pełnili funkcję jury przy wyborze zwycięskiego projektu oraz aktywnie uczestniczyli w jego realizacji.
„Dziedziniec dziecięcy” to przestrzeń stworzona z myślą o wypoczynku i rozrywce dzieci i młodzieży z Rudowsi, zaprojektowana zgodnie z ich potrzebami i oczekiwaniami. Autorki projektu, architektki Emilija Deksnytė i Solveiga Buoželytė, inspirowały się pomysłami, marzeniami i rysunkami dzieci, które formułowały zadanie konkursowe. Zaproponowały one stworzenie otwartej, tętniącej życiem przestrzeni, w której mogłyby odbywać się różnorodne aktywności, a samo miejsce stałoby się ulubionym dziedzińcem spotkań, zabaw i radości miejscowych dzieci. Projekt został zrealizowany jako kompozycja dwóch nowych obiektów, uzupełniająca powstały w 2023 roku niewielki taras wypoczynkowy.
Projekt w Rudowsiach zwyciężył w wiosennej edycji otwartego konkursu dla twórców – „KAD: KONKURSAS” 2025. Konkurs ten promuje atrakcyjną i skuteczną współpracę dzieci i młodzieży z regionów Litwy z artystami oraz rozwija edukację architektoniczną, inicjując tworzenie wysokiej jakości przestrzeni dla młodych użytkowników. W konkursie wzięło udział 25 profesjonalnych twórców (architektów, studentów architektury i architektury krajobrazu), którzy w zespołach przedstawili 9 propozycji odpowiadających zadaniu przygotowanemu przez dzieci i młodzież z Rudowsi. Tego rodzaju praktyka – projektowanie przez profesjonalistów na podstawie zadań zainicjowanych przez dzieci – wciąż jest rzadkością, jednak zyskuje szczególne znaczenie w regionach Litwy, zwłaszcza wiejskich.
Młodzi mieszkańcy Rudowsi zaproponowali 4 potencjalne przestrzenie publiczne, oceniali zgłoszone projekty, wybierali zwycięzców, przekazywali uwagi i aktywnie uczestniczyli w budowie zwycięskiego projektu „Dziedziniec dziecięcy”. Taki model partycypacji dzieci i młodzieży w tworzeniu przestrzeni architektonicznej dał im realną możliwość wpływania na swoje otoczenie – bez konieczności czekania, aż zrobią to inni. Konkurs stał się również szansą dla twórców na realizację pomysłów w konkretnym kontekście – w środowisku wiejskim – i na pracę z nietypowym zamawiającym – dziećmi i młodzieżą. Efektem konkursu jest funkcjonalna, estetyczna i wyrazista przestrzeń – „Dziedziniec dziecięcy” – będąca kontynuacją i rozszerzeniem przestrzeni publicznej rozwijanej od 2023 roku wspólnie z dziećmi i młodzieżą z Rudowsi. Przestrzeń wzbogaciły dwa nowe elementy: „Oaza wspinaczkowa” i „Huśtawkowa fiesta” – rzeźbiarskie i kolorowe obiekty małej architektury, które wraz z istniejącym tarasem stworzyły spójne centrum zabawy dla dzieci. „Dziedziniec dziecięcy” powstał we współpracy z autorkami projektu, zespołem architektów-wolontariuszy oraz lokalnymi dziećmi i młodzieżą. Konkurs pokazał młodym ludziom, że bez dużych nakładów można tworzyć swoją przestrzeń do życia. Dowiódł też, że profesjonalna sztuka, edukacja artystyczna i zaangażowanie obywatelskie mogą się spotkać nawet w najmniejszych społecznościach – dla wspólnego dobra, rozwoju kultury i przestrzeni publicznych. W ramach konkursu zacieśniono także współpracę między lokalnymi instytucjami – starostwem Niemenczyn, Wielofunkcyjnym Centrum w Rudowsiach, Oddziałem Biblioteki Centralnej Rejonu Wileńskiego w Rudowsiach oraz profesjonalnymi twórcami.
Otwartą inicjatywę konkursową zorganizowała organizacja „Architektura i Ludzie” wraz z lokalnymi partnerami: Oddziałem Biblioteki Centralnej Rejonu Wileńskiego w Rudowsiach oraz Wielofunkcyjnym Centrum w Rudowsiach – filią żłóbka - przedszkola rejonu Wileńskiego w Niemenczynie „Sto kolorów”. Projekt został sfinansowany przez Litewską Radę Kultury. Projekt „Dziedziniec dziecięcy” został zrealizowany zgodnie z zasadami zrównoważonej architektury – użyto prostych, trwałych materiałów, unikano zbędnych rozwiązań, a wszystkie prace wykonano wspólnotowo, angażując lokalne dzieci i młodzież. Uwaga została skierowana nie tylko na przestrzeń fizyczną, ale również na spójność społeczną: proces oparto na odpowiedzialnym projektowaniu, uwzględniającym kontekst lokalny i wzmacniającym wspólnotę. Projekty zrealizowane zgodnie z tą metodologią w 2023 roku zostały wyróżnione w Narodowych Nagrodach Architektonicznych za zrównoważone podejście i znaczący wpływ na lokalne społeczności.
Z wcześniejszymi projektami i metodologią „Wędrujących Warsztatów Architektonicznych” można zapoznać się na stronie internetowej: www.keliaujanciosdirbtuves.lt
Autor: Publiczna instytucja „Architektura i ludzie” (lit. Viešoji įstaiga „Architektūra ir žmonės”)
Zdjęcia: Pijus Girdziušas
Tłumaczyła na język polski: Agnieszka Klukowska
Lietuviškai
Русский
English
